Soạn văn bài: Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận

Câu hỏi 1 + 2 Trang 211 sgk ngữ văn 12 tập 1

Phát hiện và sửa lỗi trong các đoạn trích

a. Lỗi của đoạn văn này là lí lẽ và dẫn chứng (luận cứ) không hợp nhau. Có từ thừa và câu thiếu chặt chẽ.

Nguyên nhân dẫn đến lập luận sai là ví dụ đưa ra không tương thích với nội dung của câu trước, không thể truyền đạt được ý "tác động mạnh mẽ đến tâm hồn con người". Lý lẽ: "những câu tục ngữ, ca dao không chỉ cung cấp kiến thức và kinh nghiệm sống mà còn tác động mạnh mẽ đến tâm hồn con người". Ví dụ như câu: "Chuồn chuồn bay thấp thì mưa - Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm" là một cách dự báo thời tiết của người dân Việt Nam.

Sửa thành:

Những câu tục ngữ mang lại cho chúng ta hiểu biết về cách tiếp xúc xã hội và cuộc đấu tranh. Ngoài ra, tục ngữ còn chứa đựng kinh nghiệm phổ biến thông qua sự đánh giá thực tế: "Chuồn chuồn ... râm".

b. Lỗi là: Sử dụng quan hệ từ không phù hợp. Nếu sử dụng "không chỉ" phải kết hợp với "mà còn".

Sửa thành:

Người thanh niên trong truyện "Lặng lẽ Sapa" của Nguyễn Thành Long không chỉ say mê công việc mà còn lạc quan và yêu đời. Anh ta còn rất thèm người... lạc quan.

c. Lỗi giữa luận điểm và luận cứ không hợp nhau.

Sửa thành:

Truyện ngắn "Vợ nhặt" của Kim Lân thể hiện sức mạnh tình người trong hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống. Họ dựa vào nhau trong lúc đói và cái chết đe dọa. Người con gái vui vẻ đồng ý theo Tràng về làm vợ mà không đòi hỏi gì. Hai vợ chồng Tràng đưa nhau về khu xóm ngụ cư, tương tác với nhau qua những câu chuyện không rõ nguồn gốc, qua lời trách và cử chỉ của tình yêu... trước mắt mọi người. Bà cụ Tứ vui mừng nhận dâu và con. Không khí trong gia đình trở nên ấm áp. Nó xua tan cảm giác cô đơn của cảnh mẹ đơn thân có con. Nó mang lại ánh sáng của niềm vui và hạnh phúc. Đó là biểu hiện của giá trị nhân đạo trong tác phẩm.

d. Lỗi: Câu 3 và 4 có nội dung không phù hợp với nhau.

Sửa thành:

Nếu ai đã từng đến bãi biển thì chắc chắn đã cảm nhận được vẻ đẹp kỳ diệu và sức mạnh của những con sông dữ dội vỗ bờ. Những con sóng luôn thay đổi không lường trước, đôi khi êm ảnh và dịu dàng, đôi khi lại sôi sục và mãnh liệt. Chính vì thế, Xuân Quỳnh đã so sánh tình yêu của mình với những con sóng "dữ dội và dịu êm - ồn ào và lặng lẽ". Xuân Quỳnh đã sống trong những con sóng để diễn tả tình yêu của mình.

e. Lỗi: Câu chốt, đứng đầu đoạn văn thì đúng nhưng các câu sau không tập trung để làm sáng tỏ được, hơn nữa còn mắc một số lỗi khác ngoài lỗi lập luận.

Sửa thành:

Lòng thương người của Nguyễn Du lan tỏa trong toàn bộ tác phẩm "Truyện Kiều". Nguyễn Du đã viết truyện thơ này với "máu chảy trên đầu ngọn bút" (trích Mộng Liên Đường). Đó là nỗi xót xa vô hạn trước cuộc sống đầy gian nan và không thể tránh khỏi những biến cố không may như người tiêu biểu là Thúy Kiều. Chính vì thế, nhà thơ Tố Hữu đã rất chính xác khi viết: "Tố Như ơi, lệ chảy quanh thân Kiều".

g. Lỗi: Câu trích dẫn không phù hợp với ý kiến đưa ra.

Sửa thành:

Ý kiến đưa ra là "Hình ảnh những thế hệ cây xà nu gợi lên sự tiếp nối của thế hệ những người dân Xô-man" không phù hợp với trích dẫn: "Có những cây non vừa lớn ngang tầm ngực đã bị đại bác chặt đứt làm đôi... nhưng cũng có những cây vượt lên-đầu người, cành lá sum suê như con chim đã đủ lông mao, lông vũ". Có những câu còn tối nghĩa, phải sửa lại.

Sửa thành:

"Cây xà nu là một loại cây họ thông phổ biến trong rừng Tây Nguyên. Xà nu là loại cây gỗ quý và có sức sống mãnh liệt. Rừng xà nu trở thành biểu tượng của người dân Xô-man. Hình ảnh những thế hệ cây xà nu gợi lên sự liên tục của thế hệ người dân ở đây trong cuộc chiến không cân sức với đế quốc Mỹ".

h. Lỗi: Đưa ra những câu không có ý nghĩa liên quan đến nhau: "Các tác phẩm văn học dân gian đều hướng con người tới "chân - thiện - mỹ" không một ai là không biết đến truyện cổ tích Tấm Cám". Một số câu khác cũng có hiện tượng tương tự.

Sửa thành:

Văn học dân gian có giá trị nuôi dưỡng tâm hồn con người. Các tác phẩm văn học dân gian đều hướng con người đến sự kết hợp giữa tài năng và lòng nhân ái, cái đẹp và cái thiện. Cô Tấm phải trải qua nhiều khó khăn và đối mặt với cái chết nhiều lần trước khi cuối cùng trở thành người, đánh bại kẻ thù và giành lại hạnh phúc. Thạch Sanh cũng là biểu tượng của người lao động giỏi, dũng cảm và chân thành. Anh bị mẹ con Lí Thông hãm hại và lừa dối nhưng cuối cùng anh vẫn được trở thành vị vua. Những câu ca dao truyền miệng rèn dũa tâm hồn chúng ta thông qua tình yêu quê hương và sự gắn bó với con người, biết ơn tổ tiên và ông bà, biết cách rèn mình để góp phần nuôi dưỡng tâm hồn con người. Văn học dân gian cũng đại diện cho nhiều phong cách nghệ thuật và là nền tảng cho văn học hiện đại. Nhà văn tìm truyện cổ tích, nhà thơ học ca dao. Có thể nói rằng đó là văn học về cốt truyện, bố cục truyện, những tình tiết, sự kiện, tình huống gây hứng thú cho người đọc và người nghe. Cách so sánh, ẩn dụ, nhân hoá... trong ca dao là những bài học quý giá cho những nhà thơ.

Bài tập & Lời giải

Phần tham khảo mở rộng

Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài "Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 12 tập 1.

Xem lời giải

Bài tập & Lời giải