Phân tích ý nghĩa nhan đề Tức nước vỡ bờ (8 mẫu)

Qua đó, giúp các bạn học sinh lớp 8 hiểu rõ hơn về ý nghĩa nhan đề đoạn trích mà Ngô Tất Tố muốn truyền tải.

Ý nghĩa nhan đề Tức nước vỡ bờ

Nhan đề Tức nước vỡ bờ đặt cho đoạn trích này rất đáng chú ý. Tức nước ám chỉ sự áp bức tàn nhẫn của cai lệ đối với vợ chồng chị Dậu; vỡ bờ chỉ sự trỗi dậy của chị Dậu khi không thể chịu đựng được nữa. Đó chính là quy luật có áp bức, có đấu tranh của quần chúng lao khổ trong chế độ cũ trước Cách mạng tháng Tám. Với đặc điểm súc tích và giàu ý nghĩa, nhan đề Tức nước vỡ bờ đã làm nổi bật ý nghĩa của đoạn trích.

Phân tích nhan đề đoạn trích Tức nước vỡ bờ - Mẫu 1

"Tức nước vỡ bờ" là nhan đề do Ngô Tất Tố chính tay đặt. Bởi vậy, nhan đề cũng đã thể hiện đầy đủ ý nghĩa của đoạn trích, sử dụng một thành ngữ trong dân gian mang ý nghĩa về đấu tranh để đặt tên cho một đoạn trích.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, người nông dân lao động Việt Nam vốn hiền lành, tính tình chất phác, luôn nhẫn nhục và đặc biệt chịu thương chịu khó. Nhưng cũng không vì thế mà họ chịu áp bức, nếu bị đẩy đến con đường cùng, họ sẽ vùng lên kháng cự, không chút lo sợ mà đánh đổ bọn áp bức.

Chính hành động vùng lên đánh lại cai lệ và người nhà lý trưởng của chị Dậu trong đoạn trích "Tức nước vỡ bờ" đã phần nào phản ánh được quy luật tất yếu của cuộc sống. Ở đâu có áp bức thì ở đó có đấu tranh, chân lý này vẫn luôn tồn tại một cách khách quan.

Phân tích nhan đề đoạn trích Tức nước vỡ bờ - Mẫu 2

Tức Nước Vỡ Bờ là một đoạn trích trong cuốn tiểu thuyết Tắt Đèn của Ngô Tất Tố - một tác giả nổi tiếng của văn học Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.

Đoạn trích này khiến người đọc cảm thấy thương cảm cho số phận của người nông dân trong hoàn cảnh khốn khó của họ. Họ bị áp bức, không tìm thấy lối thoát. Nhưng Ngô Tất Tố đã trả lời câu hỏi này bằng ngòi bút của mình. Ông như muốn mở ra một trang mới cho giai cấp nông dân, dự đoán về cuộc khởi nghĩa 1945 sắp tới. Đó là lý do tại sao ông đã chọn nhan đề là “Tức nước vỡ bờ” - một thành ngữ theo đúng nghĩa đen của nó.

“Tức nước vỡ bờ” ám chỉ rằng dù sức chịu đựng có lớn đến đâu, sẽ có giới hạn của nó. Khi giới hạn đó bị vượt quá ngưỡng cho phép, sức ép đó sẽ không còn kìm nén được và kết quả cuối cùng là bờ sẽ vỡ ra. Đây là một quy luật tự nhiên khẳng định rằng “ở nơi có áp bức bóc lột tàn khốc, ở đó có đấu tranh, có phản kháng mạnh mẽ”.

Trong đoạn trích này, chúng ta thấy hình ảnh của chị Dậu - một người phụ nữ nông thôn hiền lành, tháo vát, sống nhẫn nhục, nhẫn nhịn. Đứng trước sự hống hách, bạo lực, dẫm đạp lên người chồng ốm yếu của bọn quan lại, cháu nó van xin chúng nhưng khi bị đẩy đến đường cùng, bản năng trong chị trỗi dậy buộc chị phải vùng lên, chống cự, đánh trả lại để đòi lại chân lý cho mình, cho chồng và cho gia đình.

Tuy rằng sự chống cự như nước vỡ tràn đê của chị Dậu không giúp cuộc đời tăm tối của chị thoát khỏi màn đen, nhưng đây chính là con đường duy nhất mà quần chúng nhân dân trong xã hội đó phải đi theo. Chỉ khi họ đấu tranh giải phóng mình, lấy được sự tự do, họ mới không còn bị áp bức, không còn bị bóc lột nữa. Và họ mới được “sống”.

Tác phẩm “Tắt đèn” cũng như đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” đã mang lại thành công và tác động sâu sắc trong sự nghiệp văn học của Ngô Tất Tố. Đồng thời, nó gợi lên sự thấu hiểu sâu sắc và cảm thông xót thương về thân phận người nông dân đang sống dưới ách thống trị của chế độ nửa thực dân nửa phong kiến.

Phân tích nhan đề đoạn trích Tức nước vỡ bờ - Mẫu 3

Mỗi tác phẩm văn học đều chứa đựng một thông điệp ý nghĩa về nhân sinh, đều muốn gửi gắm một thông điệp trong cuộc sống và về con người mà người nghệ sĩ muốn gửi gắm. Văn chương thực hiện chức năng ấy thông qua việc tạo dựng những hình tượng. Tuy nhiên, nếu hình tượng là sự khám phá xuyên suốt toàn tác phẩm nghệ thuật, ngay từ nhan đề đã gây ấn tượng với bạn đọc. Với nhan đề “Tức nước vỡ bờ”, bạn đã nghĩ gì nhỉ?

Có câu: cái để làm quen là nhan sắc, cái để sống lâu dài là đức hạnh. Chính vì lẽ ấy, cái nhan sắc - hình thức nghệ thuật của một tác phẩm cũng rất quan trọng. Đó là yếu tố đầu tiên, yếu tố thứ nhất để cái tâm có thể tỏa sáng. Mỗi tác phẩm phải là một phát minh về hình thức, một khám phá về nội dung. Và có ai đó đã từng nói, một tác phẩm nghệ thuật thì cách mở đầu và kết thúc cũng rất đáng để công phu, sáng tạo. Làm thế nào để ngay từ đầu có thể lôi cuốn, hấp hồn người đọc đó không phải là điều dễ dàng. Vả chăng, nếu coi khâu mở đầu là quan trọng thì cái đầu tiên, trước nhất của mở đầu là nhan đề cũng chứa đựng rất nhiều công phu, dụng ý của người nghệ sĩ đó ư.

Nhan đề là nơi chứa đựng những thông điệp và giá trị nhận thức về đời sống, nhân sinh, về các vấn đề xã hội mà nhà văn muốn gửi gắm đến độc giả một cách trực tiếp và ấn tượng nhất. Nhan đề không phải luôn dùng những từ ngữ tinh vi để phỉnh nịnh, đánh lừa các giác quan của người đọc, mà phải nói một cách khách quan, khoa học và mang ý nghĩa, giá trị nhất. Như vậy, nhan đề là một trong những phương tiện đặc biệt để người nghệ sĩ trò chuyện với người đọc. Với nhan đề “giông tố” của Vũ Trọng Phụng, người đọc dường như đã thấy một cơn giông tố ngay từ khi tiếp xúc với nhan đề, giông tố từ đầu trải dài và cuồn cuộn trong tác phẩm.

Trở lại với nhan đề trong tác phẩm “Tức nước vỡ bờ” của Ngô Tất Tố. Ở đây, trước nhất xét về nghĩa đen, thì trong cuộc sống tức nước có nghĩa là hiện tượng nước tràn bờ và chắc chắn sẽ dẫn đến vỡ bờ, đó là điều hiển nhiên của khách quan. Song mượn hiện tượng thực tế này, mà Ngô Tất Tố muốn nói đến hiện tượng người nông dân trong xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám bị dồn đến bước đường cùng, bị đè nén, áp bức đến cùng cực.

Họ phải chịu cảnh sưu cao thuế nặng, nặn hầu bóp cổ chính vì vậy mà sức chịu đựng và giới hạn đã lên tới đỉnh điểm. Con đường duy nhất để họ vượt lên trên nỗi thống trị ấy, vượt ra khỏi bóng đêm bao trùm cuộc đời họ, là đứng lên đấu tranh chống áp bức, chống bóc lột hà hiếp. Một chị Dậu, đã bán chó, bán con mà vẫn không thể cứu được người chồng xấu số vì thiếu tiền nộp suất sưu cho người em chồng đã chết mà bị tra tấn dã man.

Quả là bất công, nhưng người nông dân xưa đã phải chịu đựng sự bất công ấy để tiếp tục sống và chịu đựng. Chính vì thế mà có ý kiến cho rằng, với “tức nước vỡ bờ”, Ngô Tất Tố như đã xui người nông dân nổi loạn. Nhan đề đoạn trích cho thấy tính đấu tranh gay gắt và đồng thời cũng là sự phản ánh một quy luật trong xã hội: có áp bức, có đấu tranh. Với nhan đề này, dường như tác giả muốn nổ phát súng đầu tiên để kêu gọi người nông dân cùng lên, đồng thời là sự thách thức và một thái độ bản lĩnh, hiên ngang trước bọn quỷ dữ hút máu người kia.

Phân tích nhan đề đoạn trích Tức nước vỡ bờ - Mẫu 4

Giai đoạn văn học 1930-1945 có nhiều tác phẩm xoay quanh đề tài người nông dân, nhưng mỗi tác phẩm lại có cách quan tâm riêng, cách thể hiện khác nhau.

Nam Cao quan tâm tới nhân tính bị tha hóa của con người trước hoàn cảnh khắc nghiệt, trong khi Ngô Tất Tố lại chú trọng tới số phận cơ cực của người nông dân trong cảnh bần cùng. Dưới ngòi bút của Ngô Tất Tố, chúng ta phần nào có thể hiểu được bức tranh về nông thôn Việt Nam thuở bấy giờ: ngột ngạt, tù túng vì sưu cao thuế nặng, quan trên ức hiếp, bóc lột, đè đầu cưỡi cổ. Phản ánh thực tại khắc nghiệt, nhà văn cũng không quên gửi gắm niềm cảm thương tới những phận đời cơ cực, bất hạnh, chịu nhiều đắng cay.

Nhan đề “Tức nước vỡ bờ” đã thể hiện được phần nào tư tưởng ấy. “Tức nước vỡ bờ” là một thành ngữ dân gian. “Tức” chỉ trạng thái bên trong đầy và chặt quá đến mức muốn bung ra, phá vỡ cái thành hoặc cái vỏ bọc bao bọc chính nó. Câu thành ngữ có ý nghĩa chỉ sự đè nén, áp bức quá sẽ khiến người ta phải vùng lên phản kháng, chống đối. Nó như một quy luật của tự nhiên mà lại có tính xã hội sâu sắc.

Người biên soạn đã khéo léo sử dụng cách diễn đạt dân gian ngắn gọn, rất thông minh đó để đặt nhan đề cho chương XVIII của cuốn tiểu thuyết “Tắt đèn”, giúp người đọc có sự định hướng ban đầu rõ ràng về tình huống hấp dẫn của truyện, về những hình tượng nhân vật sống động, điển hình.

Nhan đề ấy cũng thật phù hợp với nội dung và ý nghĩa của đoạn trích. Sự áp bức trắng trợn, dã man của bọn tay sai cho chế độ thực dân phong kiến ấy đã buộc người phụ nữ nông dân đầy nhẫn nhịn như chị Dậu phải “vỡ bờ” đứng dậy đấu tranh.

Phân tích nhan đề đoạn trích Tức nước vỡ bờ - Mẫu 5

Với phần đầu tiên, nhan đề là yếu tố đầu tiên khi người đọc tiếp cận tác phẩm. Một nhan đề súc tích và thú vị sẽ tóm gọn được nội dung tác phẩm cũng như thu hút sự chú ý của người đọc. Với nhan đề “Tức nước vỡ bờ”, nó đã làm tròn nhiệm vụ của một nhan đề tốt.

Nhan đề trong tác phẩm văn học thường ngắn gọn, khái quát nội dung, ý nghĩa của tác phẩm. Nó cũng thể hiện tài năng của tác giả. Với “Tức nước vỡ bờ”, nhan đề đã làm nổi bật ý nghĩa của đoạn trích và thu hút sự chú ý của bạn đọc.

Ý nghĩa sâu xa của Tức nước vỡ bờ là gì? Nhan đề được sử dụng như một thành ngữ dân gian để diễn tả sự chèn ép, áp bức quá mức. Khi sức chịu đựng vượt quá giới hạn, người ta sẽ đứng lên phản kháng, đấu tranh. Đây là một quy luật tự nhiên cũng như xã hội. Sự bùng nổ của chị Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ đã phản ánh một quy luật tất yếu trong cuộc sống là ở những nơi có sự áp bức, sự đấu tranh cũng sẽ xuất hiện.